Tàu X2

Tháng 9 năm 2001, ông Huỳnh Tấn Luân trong một chuyến đi biển, đã phát hiện tại toạ độ X2 vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu có con tàu cổ bị đắm. Ông khai báo đã vớt được 2 tô sứ men màu xanh lam, 2 tô sứ Bạch Định , 2 chén sứ Bạch Định và 2 dĩa Bạch Định, (giám định sơ bộ ban đầu, số hiện vật có niên đại đời Thanh, Trung Hoa Thế kỷ 17 – 18).

KẾT QUẢ

3 ĐỢT KHẢO SÁT TÀU CỔ X2

Tháng 9 năm 2001, ông Huỳnh Tấn Luân trong một chuyến đi biển, đã phát hiện tại toạ độ X2 vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu có con tàu cổ bị đắm. Ông khai báo đã vớt được 2 tô sứ men màu xanh lam, 2 tô sứ Bạch Định , 2 chén sứ Bạch Định và 2 dĩa Bạch Định, (giám định sơ bộ ban đầu, số hiện vật có niên đại đời Thanh, Trung Hoa Thế kỷ 17 – 18).

I. KHẢO SÁT ĐỢT I:

Căn cứ Quyết định số: 7438 /QĐ-VB ngày 05/8/2003 của Ủy ban Nhân dân tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu về việc tổ chức khảo sát đợt 1 tàu cổ X2. Quyết định số 222/QĐ.SVHTT ngày 20/10/2003 của Sở VHTT về việc thành lập đoàn khảo sát và giao cho Bảo Tàng Tổng hợp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện.

Tổng số đợt khảo sát là 17 ngày trên biển. Đoàn đã thực hiện 59 đường cào, trong đó có 08 đường cào có kết quả (ở độ sâu 74,5m). Tổng số hiện vật thu được: 38 hiện vật, 25 mảnh gốm vỡ, gồm có:

• Hiện vật sứ : 25 HV (16N, 05S, 04V )
• Đất nung: 09 HV (06N, 01S, 02V)
• Mảnh sứ, gốm, đất nung: 25 mảnh
• Hiện vật chất liệu khác: 04 tiêu bản ( than, kim loại, gỗ).

Chủng loại hiện vật có: Hộp sứ trắng hoa lam, hộp sứ Bạch Định, chén sứ hoa lam, men đen, Bạch Định, Muỗng sứ, đĩa sứ vẽ lam các loại, tô sứ Bạch Định men rạn. Ngoài ra còn có hiện vật: Chảo gang dính san hô, than đá, gạch hình khối chữ nhật, mảnh gỗ…

Qua kiểm kê, giám định sơ bộ các hiện vật, cho thấy đây là con tàu cổ chở đồ gốm sứ Trung Hoa cùng hàng hoá, có niên đại vào khoảng đầu đời nhà Thanh, Trung Hoa, (thế kỷ XVIII), là con tàu bị chìm cách xa đất liền nhất (trên 200 km). Với thành công kết quả khảo sát lần này, bước đầu xác định được vị trí tọa độ và khẳng định được có con tàu cổ bị đắm.

II. KHẢO SÁT ĐỢT II:

Bảo tàng Tổng hợp tỉnh BR – VT phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Việt nam và Công ty Arqueonautas Wordwide – Arqueologia Subaquatica, S.A, (Bồ Ðào Nha) tổ chức khảo sát đợt 2 tàu cổ đắm tại tọa độ X2.

Từ ngày 6/11 đến 8/11/2004. các chuyên gia nước ngoài xác định đúng vị trí con tàu đắm. Do biển động sóng cấp 5 – 6, dòng hải lưu chảy rất mạnh, đáy biển nhiều bùn đất cuốn mạnh làm nước biển ngầu đục khiến các chuyên gia lặn sâu không thể lặn để tác nghiệp thị sát quay camera dưới nước. Tuy nhiên thông qua phương tiện máy dò quét dưới nước đã xác định được đây là con tàu gỗ có chở hàng hóa.

Ngày 9/11/2004 Đoàn khảo sát họp báo cáo sơ bộ kết quả khảo sát đợt 2, tàu cổ X2. Ông Robert Wiliams – Giám đốc điều hành Công ty Arqueonautas Wordwide khẳng định tại toạ độ X2 màn hình máy quét cho thấy có một số hiện vật dưới đáy biển, xác nhận những thông tin về tàu cổ X2 do ông Huỳnh Tấn Luân đã cung cấp là đúng sự thật. Ông đánh giá rất cao về sự nhiệt tình, phối hợp chặt chẽ giữa hai bên trong suốt quá trình làm việc.

III. KHẢO SÁT GIAI ĐOẠN TIẾP THEO ĐỢT II

Từ ngày 20 – 26/5/2005 Bảo tàng Tổng hợp cùng với Công ty Arqueonautas Wordwide – Arqueologia Subaquatica, S.A tiến hành khảo sát tiếp theo đợt 2 tàu cổ X2. Qua các ngày làm việc khẩn trương với gần 40 lượt thả máy rà quét, tới 23h30 ngày 23/5 mới tiếp cận khu vực có dấu hiệu con tàu, qua màn ảnh camera quét xuất hiện nhiều hiện vật dưới dáy biển, chuyên gia quyết định cho tàu neo đậu tại vị trí này để tiếp tục công việc.

Các chuyên gia tiếp cận được khu vực toạ độ X2. Kết quả lấy và đưa lên bờ 7 đơn vị hiện vật gồm:

• 1 đĩa sứ vẽ men lam vỡ
• 01 phần dưới hộp sứ
• 2 muỗng sứ bạch định vỡ
• 3 mảnh sứ men lam
  Ngày 26/5/2005 các chuyên gia và thành viên đoàn khảo sát họp báo cáo sơ bộ kết quả khảo sát giai đoạn tiếp theo đợt 2. Báo cáo kết luận: Các hình ảnh video và các mẫu vật thu gom được có thể kết luận xác tàu nằm đúng vị trí như các lần báo cáo khảo sát trước, song các mẫu vật trong con tàu bị trôi dạt trải rộng do tác động của dòng chảy và lưới đánh cá của ngư dân (rà quét qua lại rất nhiều trong khu vực này). Kết quả từ vị trí con tàu, qua hiện vật chứng minh con tàu X2 là sự thật

IV. NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ

1. Nhận xét:

Kết quả bước đầu qua 3 lần tổ chức khảo sát đã khẳng định vị trí toạ độ X2 có tàu cổ chìm là sự thật, những hiện vật thu nhận được hầu hết là đồ sứ có niên đại vào khoảng thế kỷ XVIII, đời Càn Long (1735 – 1790), Trung Quốc. Con tàu cồ này bị chìm trong vùng biển Việt Nam (gần hải phận quốc tế), với độ sâu khoảng 79 mét. Biển tại đây có dòng hải lưu chảy khá mạnh và rất phức tạp. Những Cổ vật tại vị trí con tàu đã bị ngư dân dùng lưới cào (thủ công) kéo qua lại, nên hiện vật đã vung vãi ra một diện tích có phạm vi rộng .

Phía đối tác cho rằng, tàu cổ X2 chìm ở độ sâu 79 mét lại quá xa bờ, khí tượng thuỷ văn phức tạp, sự đối lưu của dòng chảy quá mạnh, khó có thể thực hiện bằng phương tiện lặn thủ công như các con tàu khác. Yêu cầu về kỹ thuật phải sử dụng rôbos, chuông, hoặc tàu lặn…sẽ gây tốn kém tài chính trong đầu tư.. Trong khi đó những cổ vật thu nhận theo đánh giá bước đầu, giá trị kinh tế không cao, có thể bị thua lỗ. Một giả thuyết cho rằng để xác con tàu có bị trầm tích vùi chôn hay không? phải có một khảo sát kỹ càng hơn, rộng lớn hơn, với các thiết bị tốt (hiện đại) hơn mới có thể trả lời được.

2. Kiến nghị:

Sau khi phía đối tác chính thức có văn bản xin hợp tác. Đề nghị Sở Văn hóa Thông tin, UBND tỉnh cho chủ trương để Bảo tàng Tổng hợp tiếp tục cùng công ty Arqueonautas Wordwide, S.A và Seabet Explorations lập kế hoạch và triển khai khảo sát tổng thể tàu đắm tại vùng biển Bà Rịa – Vũng Tàu, trong đó có tàu X2.